حزین بروجردی، حسین. "تذکره حسین حزین" یا "دورنمایی از شهرستان بروجرد" حاوی شرح حال دانشمندان، شعرا، نویسندگان گذشته و معاصر، تاریخ و جغرافیای بروجرد به ضمیمه ی عکس هایی از اماکن تاریخی. قم: انتشارات مجمع متوسلین به آل محمد (ص)، ١٣٨٠، ٧٧٠ص.
Hazin Burujirdi, Husayn. Tazkirah-yi Husayn Hazin, ya, Durnumaʾi az Shahristan-i Burujird: Havi-yi, Sharh-i Hal-i Danishmandan, Shuʻaraʾ, Nivisandigan-i Guzashtah wa Mu‘asir, Tarikh wa Jugrafia-yi Burujird bi Zamimah-yi ‘Aksha‘i az Amakin-i Tarikhi. Qum: Intisharat-i Majmaʻ-yi Mutavassilin bi Al-i Muhammad, 2001, 770 s.
ÖZET
Husayn Hazin Tezkiresi Yahut Burujird Eyaletinin bir Panoraması
"تذکره حسین حزین" یا "دورنمایی از شهرستان بروجرد"
Öne gelen şahsiyet ve şairlerin yaşam öyküleri ile eser ve şiirlerini içeren kitaplara tezkire denir. Husayn Hazin’in tezkiresi de buna istisna oluşturmamaktadır. Kitabın, Burūjird’in Şehir Bülteni olarak da adlandırılabilecek ilk iki yüz sayfası bir kenara bırakılacak olursa eserin geriye kalan kısmı Burūjird’in önde gelen şahsiyetlerinin yaşam öyküleri ile bizzat yazar da dâhil olmak üzere geçmiş ve günümüzdeki şairleri üzerine odaklanmaktadır.
İlk iki bölüm Burūjird eyaletinin coğrafya, tarih, gelenek ve adetleriyle ilgilidir. Her ne kadar Burūjird’in siyasi tarih anlatısının Nâsir al-Dīn Shâh’ın hükümdarlığının sonunda noktalandığını söylemek gerekse de, bu iki bölüm okuru şehrin önde gelen şahsiyetlerinin içinde geliştiği toplumsal ve siyasi altyapıyla tanıştırmayı amaçlamaktadır.
Kitabı oluşturan malzemeler, kitabın ilk baskısının yapılmasından otuz yıl önce 1971’de (Rumi 1350) sona eren 40 yıllık bir dönemde toplanmıştır. Kitabın görece eski üslubu ve/veya yazarın, kitabın yayımlanmasından önce vefatı nedeniyle, kaynak ve atıfların kati bir şekilde sıralanmasından kaçınılmıştır. Burada toplanan bilgilerin büyük bir kısmının yazarın görgü tanıklığı ettiği olaylar ve kişisel deneyimlerinden kaynaklanması sebebiyle, kitap ağırlıklı olarak birincil bir antropolojik çalışmadır. Kitabın en öne çıkan özelliklerinden biri yazarın, meşhur kişilerin türbelerinin şu an Burūjird ve civarında yer alan kutsal mabetlere dönüşümünün kökenine ve bu dönüşüm sürecine yoğunlaşmasıdır. Eser aynı zamanda hacılarca ziyaret edilen yirmi mabedin resimleriyle birlikte buraların oluşumlarına dair anlatılar ile Burūjird’e ait yaklaşık otuz âdet, tören ve eski oyununun bir derleme ve incelemesini de içermektedir.
Kitabın diğer bölümleri, sadece Burūjird’in şair, fakih ve diğer büyük şahsiyetlerinin yaşam öyküleriyle eserleri üzerine odaklanmaktadır. Bizzat Burūjird’in Edebî Cemiyetinin bir üyesi olan yazar hiçbir eser ya da şiirin edebî incelemesini sunmamaktadır ve kendisinin bazı şairleri tamamen gözardı etmiş olması pekala mümkündür. Serbest nazımda yazılmış bir şiir dışında kitap modernist şiirden hiçbir örneğe yer vermemektedir. “Çağdaş Şairlerin Yaşam ve Eserleri” adlı bölüm Ḥazīn Burūjirdi’nin karakter ve şiirsel üslubunda düzenlenen birçok şiir ihtiva etmektedir. Ancak bunlar ille de yazarın üslubunu temsil eden örnekler olmamıştır. İlaveten, yerel üslupta yazılmış çok az şiire yer verilmiştir.
Kitabın ana okur kitlesi antropologlar ile Loristan ve Batı İran Yaylası toplumlarının kültürüyle ilgilenenlerdir. Ayrıca, kutsal mabetleri inceleyen araştırmacılar da bu kitapta birçok değerli bilgi bulacaktır.
Iradj Ismailpour Ghouchani
Çeviren Hasan Çolak