Массон, Михаил Евгеньевич. Столичные Города в
Области Низовьев Кашкадарьи с Древнейших Времен: из Работ Кешской
Археолого-Топографической Экспедиции Ташгу 1965-1966 гг. Ташкент: Фан
Узбекской ССР, 1973, 97c.
Masson, Mikhail Evgenlevich. Stolichnye Goroda v
Oblasti Nizovʹev Kashkadarʹi s Drevneishikh Vremen: Iz Rabot Keshskoi
Arkheologo-Topograficheskoi Ekspeditsii Tashgu 1965-1966 gg. Tashkent: Fan
Uzbekskoi SSR, 1973, 97 s.
ÖZET
Antik Çağlardan Bu Yana Kashka-Darya Nehir Havzası’nın Aşağı Kısmındaki
Bölgelerde Bulunan Başkentlerin Tarihi: Taşkent Devlet Üniversitesi’nin Kesh
Arkeoloji-Topografya Araştırmasının (1965-1966) Analizi
Столичные Города в Области Низовьев Кашкадарьи с Древнейших Времен: из
Работ Кешской Археолого-Топографической Экспедиции Ташгу 1965-1966 гг
Bu
kitap, okurları Taşkent Devlet Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen Kesh
arkeoloji-topografya araştırması bulgularından elde edilen bilimsel verilere
dayanmak suretiyle okurları Kashka-Darya nehir havzasının aşağı kısmındaki başkentlerin
tarihi hakkında bilgilendirmektedir.
Ön
Sözde, yazar, Kesh araştırması ile ona katılanlar hakkında genel bilgiler
sunmaktadır.
O,
Sogdiana bölgesindeki antik Nautaka kentini konu edinen eski Roma ve Yunan
kaynaklarını inceleyerek başlamaktadır: Nautaka, büyük oranda Karshi kentinden
10 kilometre uzaktaki (34 hektarlık) geniş Erkurgan yerleşimine bağlıdır.
Arkeolojik bulgulara göre, Nautaka MÖ ilk milenyumun ortalarında zuhur etmiş ve
MS beşinci ya da altıncı yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.
Daha
sonra, o, erken Orta Çağ’da (MS beş ila sekizinci yüzyıllar) Kashka-Darya havzasının
aşağı kısmındaki ana şehir olan Nashebo (Nahshab) şehri hakkında Çin tarih
kaynaklarına atıfta bulunmaktadır. Bu şehir Karshi kentinin yedi kilometre
Güneydoğusunda yer alan (100 hektarlık) geniş Kala-i Zahok-i Maron yerleşimine
bağlı idi. Arkeolojik bulgulara göre yerleşim, Erkurgan kent yerleşim
alanındaki antik bir kentin zayıflamasını müteakiben, erken Orta Çağ döneminde
gelişiminin zirvesine ulaşmıştır.
Arap
fethinden sonra Nasaf, Kashka-Darya havzasının aşağı kısmındaki alanın ana
idari merkezi hâline gelmiştir. Orta Çağ Arap ve
İran tarih kaynakları İslam öncesi dönemin başkenti olan Nakshab kentinin
yerini alan bu başkent hakkındaki birçok gerçeği doğrulamaktadır. Shullyuk-tepe
yerleşimi çoğunlukla Nasaf ile ilişkilendirilmekte olup günümüzdeki Karshi
kentinin 8 kilometre ve Erkurgan yerleşiminin 2,5 kilometre güneydoğusunda, Kashka-Darya
nehrinin sol kıyısında yer almaktadır. Arkeolojik bulgular yerleşimin MS 6.
yüzyıla ait olduğunu ve Moğol istilasına kadar varlığını sürdürmeye devam
ettiğini kanıtlamaktadır.
Kitap,
Kashka’nın Moğol istilalarından sonra günümüze kadarki tarihini tartışarak sona
ermekte ve Özbekistan’da şimdiki Karshi kentinin sadece sekiz kilometre
ötesinde yer aldığını belirtmektedir.
Shamsiddin Kamoliddin
Çeviren Hasan Çolak