زيادة، نقولا. مدن عربية. بیروت: منشورات دار الطلیعة، ١٩٦٥، ٢۳٠ص.

 

Ziadeh, Nicola. Mudun ʻArabiyyah. Beirut: Dar al-Taliʻah, 1965, 230 s.

 

ÖZET

 

Arap Şehirleri

 

مدن عربية

 

Mudun ‘Arabiyyah 9 ila 16. yüzyıllar arasında Arap dünyasındaki yirmi dört şehir hakkındaki Arapça tarihî ve edebî metinlerin bir derlemesidir. Yazar Nicoal Ziadeh, kitabın yayımlandığı esnada Beyrut Amerikan Üniversitesinde Arap tarihi profesörü idi. Bu özet 1965’te Dar al- Tali’ah (Beyrut) tarafından yayımlanan ilk baskı temel alınarak yazılmıştır.

 

Yazar kitabın amacını şöyle özetlemektedir: “Bunlar Fas’tan Bağdat’a kadar yayılan bir bölgedeki yirmi dört Arap şehrinin yirmi dört resmini teşkil etmekte ve cömertlik ve zenginlikle dolu nice yüzyılı kapsamaktadır.” (7). Kitap bir sayfalık giriş bölümüyle başlayıp şu şehirler hakkında yirmi dört bölüme ayrılmaktadır: Marakeş, Fas, Miknas, Tatvan, İşbiliye (Seville), Telemsan, Cezayir, el-Kiravan, Tunus, Mehdiye, Trablus, Kahire, Mekke, Medine, San’a, Ukaz, Şam, Kudüs, Beyrut, Tire ve Sayda, Halep, Hama ve Ma’arra, Musul ve Bağdat.

 

Kitap yetmiş bir adet elyazması ve 1877 ile 1963 yılları arasında yazılmış kitaplardan oluşan etkileyici bir kaynakça da içermektedir. Kitapta kullanılan malzeme ağırlıklı olarak 9 ve 16. yüzyıllar arasında bu şehirleri gezmiş bulunan coğrafyacılar, büyük kâşif/seyyahlar, tarihçiler, şairler ve edebî şahsiyetlerden alınmış olup bazı tasvirler – Ukaz’ın İslam öncesi pazar yerinin (souk) anlatımında olduğu gibi – 8. yüzyıla kadar geri gitmektedir.

 

Her bir bölüm Ziadeh’nin tarihî metinlerden devşirdiği tek bir paragraftan daha geniş bölümlere kadar değişen bol miktarda alıntıdan oluşmaktadır. Yazar bu alıntıları birleştirip farklı temalar altında düzenlemektedir. Sıkça kullanılan temalardan bazıları şehrin kökeni, mimarî tasviri, şehrin kurucularının ve idarecilerinin listeleri, camiler de dâhil olmak üzere eğitim ve din kurumları hakkındaki çok sayıda alıntı metnini içermektedir. Marakeş hakkındaki bölümde Berberi Almohadlar (1121-1269) tarafından inşa edilen bir hastanenin bile ayrıntılı bir tasviri yapılmaktadır. Birçok bölümde bu şehirleri betimleyen klasik Arap şiirlerinden seçmeler ve şair-seyyahın görüşleri de yer almaktadır.

 

Özetlenecek olursa, kitap mimarlar ve sanat tarihçileri ile klasik Arap şiir ve edebiyatı, kültür, folklor ve coğrafya öğrencileri için faydalı bir kaynak olacaktır.

 

Bilal Maanaki

Çeviren Hasan Çolak

 

Maanakil, Bilal. “Turkish abstract of 'of Arab Cities'". Translated by Çeviren Hasan Çolak. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 265. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.

Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University

Public Domain