Bu kitap, Antik Çağ ve Erken Orta ÇÇağ İran şehirleri hakkındaki ilk Rusça monografilerden biridir.
Kitap Antik Çağ’dan başlayan kronolojik bir sıraya göre bölümlere ayrılmıştır. Kitap, Yunanlıların ve Partlıların yönetimindeki Mezopotamya ve Batı İran şehirlerini kapsamaktadır.
Kitapta biri özellikle Karka da bet Silokh [Kerkük] şehrine diğeri ise Nisibis’e [Nusaybin] hasredilmiş bir bölüm vardır ki bunların ikisi de Roma İmparatorluğu sınırında yer alan şehirlerdir.
Kitabın ikinci bölümü MS üçüncü ve beşinci yüzyıllar arasındaki dönemi kapsamaktadır. Kitapta; Pehlevi kitabeleri, “Shahrastanha-i Eran” (“İran Şehirleri”), “Karnamag-i Ardashir-i Papakan” (“Pabak’ın Oğlu Ardaşir’in Eylemleri Hakkındaki Kitap”), “Tonsar’ın Mektubu”, “Pehlevi Hukukçu”, “Ishoboht Koleksiyonları”, “Karka de bet Silokh Tarihi”, “Adiabena ve Suriye Arkeolojik Anıtlarının Kayıtları” gibi o dönemden günümüze kadar mevcudiyetini korumuş pek çok önemli kaynak incelenmektedir.
Bu bölüm yeni şehirlerin kurulması, İran’ın idari taksimi, İran’da sosyal ilişkilerin gelişimi, köle sahipliği, arazi mülkiyeti, sulama kanalları, değirmenler ve feodal toprak mülkiyeti ile ilgili bir dizi konuyu içermektedir. Bir bölüm, o dönemin İran şehirlerindeki ekonomik etkinliklere, vergilere ve sınıf sistemine ayrılmıştır.
Kitabın adıyla bir ilgisi bulunmamasına rağmen Mazdak’ın sosyal ve dinî hareketi son bölümde uzun uzadıya tartışılmıştır. Kitabın sonunda yer alan bir ek, üçüncü yüzyıl İran’ındaki dinî hareketleri irdelemekte ve o dönemde etkin olan Hristiyan akademilerine atıfta bulunmaktadır.
Kitap, ele aldığı antik kaynakların sayısı nedeniyle değerli olmakla birlikte başlığıyla ilgili konuyu her zaman kapsamamaktadır.
Shamsiddin Komolıddın
Çeviren Fatih Taştan