Жуковскій, B.A. Древности Закаспійскаго Края: Развалины Стараго Мерва. Санкт-Петербург: Тип. Главнаго Управленія Удѣловъ, 1894, 216c.
Zhukovski, V.A. Drevnosti Zakaspiyskago Kraia. Razvaliny Starago Merva. St. Petersburg: Tip. Glav. Upravlenia Udielov, 1894, 216 s.
ÖZET
Trans-Hazar Bölgesindeki Eski Yapıtlar: Antik Merv Kalıntıları
Древности Закаспійскаго Края: Развалины Стараго Мерва
Drevnosti Zakaspiyskago Kraia, V. A. Zhukovski’nin 1890 yazında Merv’e yaptığı gezinin neticesinde yazılmış bir eserdir. Alanda ayrıntılı araştırmalar yapmak, planlar çıkarmak ve fotoğraf çekmek üzere Rusya İmparatorluk Arkeoloji Komisyonunca buraya gönderilmiştir.
Kitabın iki yarısı, sırasıyla, Merv hakkındaki tarihî kaynakları ve Antik kentin kalıntılarını anlatmaktadır. Zhukovski Merv’in tarihine ağırlıklı olarak Orta Çağ’daki Müslüman seyyah ve yazarların yazdıkları üzerinden yaklaşmaktadır. Ayrıca Merv hakkındaki ilk bahisten başlayarak 19. yüzyıldaki tasvirlerine kadar bu kitabın yazıldığı sırada Merv’e dair bilinen bütün kaynakları da ele almaktadır. Bu tarihsel çerçeveyi Merv’in abideleri ile çevresindeki alanın ayrıntılı tasvirleri takip etmektedir.
Kitapta, 34’ü Merv’deki abideleri, abidelerin 19. yüzyılın sonundaki durumlarını gösteren , 39 adet nadide görsel bulunmaktadır. Şehrin gelişiminde özel bir öneme sahip olan Orta Çağ ticaret yollarını anlatan kroki ve tabloların yanı sıra şehrin kenar mahallelerini gösteren iki adet harita da metne eşlik etmektedir. Zhukovski, etnograf rolünü üstlenerek bunlara yerel yaşama ilişkin bilgiler ile abideler hakkındaki efsaneleri de eklemektedir. Ayrıca kendi yaptığı on günlük arkeolojik kazının da – o dönem göz önünde tutulduğunda şaşırtıcı olmayacak şekilde bu sistematik bir arkeolojik kayıttan çok kalıntı arama hikâyesi olsa da – bir özetini sunmaktadır.
Kitap 19. yüzyıl akademik Rusçası ile yazılmış olduğundan kelimeler ve cümle yapıları çetrefillidir. Yine de bu yayın, sonraki yazarların Merv ve Orta Asya’daki diğer Orta Çağ İslam şehirleri hakkındaki çalışmaları üzerinde büyük bir etkiye sahip olmuştur. Orta Asya arkeolog ve tarihçileri için istisnai derecede değerli bir eser olan bu kitap, Antik Merv şehirlerini çalışan araştırmacılar için de temel başvuru kaynağı olmayı sürdürmektedir.
Gaigysyz Jorayev
Çeviren Hasan Çolak
Jorayev, Gaigysyz. '"Turkish abstract of 'Antiquities of Trans-Caspian region: The Ruins of Ancient Merv'". Translated by Çeviren Hasan Çolak. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi, 215. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations abstract the Aga Khan University
