XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya: Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı

Ergenç, Özer. XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya: Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı. Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı, 1995, 247 s.

 

ÖZET

 

XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya: Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı

 

Osmanlı sosyo-ekonomik tarihinin önde gelen tarihçilerinden birinin kaleme aldığı bu kitap, 16. yüzyıl Osmanlı Anadolusunun iki şehrini, Ankara ve Konya’yı incelemektedir. Başlıktan da anlaşılacağı üzere, bu eser sadece bu iki şehrin çalışması değildir. Yazarın, bu alandaki çalışmaların görece az sayıda olması bağlamındaOsmanlı öncesi Ortadoğusundaki İslam şehirleri hakkındaki çalışmaların çokluğuna tezat oluşturabileceğini söylediği, Osmanlı şehir tarihçiliğine de bir katkıda bulunmaktadır. Eserin meziyetlerinden bir diğeri de Osmanlı toplum ve iktisat tarihinin temel kaynağı olan sicillerin (özellikle de tahrir ve vakfiye defterleriyle birlikte) güçlükle bulunduğu bir dönem olan 16. yüzyıla odaklanmasıdır.

 

Eser farklı uzunluktaki üç bölümden oluşmaktadır. Bunlardan ilki, ilgili iki şehrin genel görünüm ve esas yol sistemleri, sanat ve ticaret yerleri, idari binaları, dinsel ve sosyal yapıları ve mahallelerine odaklanarak bu şehirlerin fiziksel özelliklerini karşılaştırmaktadır.

 

İkinci bölüm bu şehirlerin demografik özelliklerinin, yani nüfus ve beslenme olanakları ile nüfusun mahalle, dinî cemaat ve sakinlerinin vergi durumlarına göre dağılımının, bir incelemesini sunmaktadır. Ergenç burada sicillerle tahrir ve vakfiye defterlerini mukayeseli olarak kullanmaktadır.

 

Eserin büyük bir kısmı, yazarın yönetim, iktisat ve sosyal hayat bakımından Osmanlı şehrinde toplumsal ilişkileri incelediği üçüncü bölümde yoğunlaşmaktadır. Şehir sakinlerinin hukuki ve idari görevliler nezdinde şehrin idaresindeki rollerini tetkik eden yazar daha sonra bu şehirlerin belirli ürünlerin üretim ve pazarlanmasındaki ekonomik rollerine dikkat çekmekte ve nihayet sosyal yaşama ilişkin olarak farklı toplumsal gruplarla günlük yaşamı incelemektedir. Ergenç Osmanlı şehrinin diğer İslam şehirlerine kıyasla en azından bazı ayırt edici özellikleri bulunduğunu söyleyerek eserini sonlandırmaktadır. Bu eser Osmanlı şehirciliği ve sosyo-ekonomik tarihiyle ilgilenenler için vazgeçilmez bir kaynak teşkil etmektedir.

 

Hasan Çolak

 

Çolak, Hasan. “Turkish abstract of 'Sixteenth Century Ankara and Konya: A Contribution to the Urban Historiography of the Classical Ottoman Period'". Translated by Hasan Çolak. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi, 337. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.

Public Domain