.توسلى، محمود. طراحی شهری در بافت قدیمی شهر یزد. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، وزارت مسکن و شهرسازي، ١٣۶٨، ١۶١ص
Tavassuli, Mahmud. Tarrahi-yi Shahri dar Baft-i Qadim-i Shahr-i Yazd. Tehran: Markaz-i Mutalaʻat va Tahqiqat-i Shahrsazi va Miʻmari, Vizarat-i Maskan va Shahrsazi, 1990, 161 s.
ÖZET
Eski Yezd Şehrinde Şehir Planlaması
طراحی شهری در بافت قدیمی شهر یزد
Yazar, bu kitapta, eski Yezd’deki şehir planlamasını konu edinen tartışmaları ele almakta; bunu yaparken evvela mevcut durumu gözden geçirmekte, sonrasında ise önerilerde bulunmaktadır.
Mevcut durum ile ilgili bölümde kitap ilk önce tüm şehrin altıda birini oluşturan inceleme alanını tanıtmakta ve şehrin genel planlaması ile bağlantılı olarak bu alanın önemini açıklamaktadır. Şehrin bu bölümü millî değere sahip mimarinin mevcudiyeti nedeniyle önemlidir. Kitap Yezd’in sakinleri ile ilgili bir araştırmaya yer vermekte ve şehrin eski bölümü ile ilgili başlıca problemleri açıklamaktadır. Söz konusu problemler arasında ulaşım alanındaki yetersizlikler, kentsel imkânlara, teçhizata ve hizmetlere erişimdeki zorluklar, yıkılmaya yüz tutmuş alanların mevcudiyeti ve bina onarım koşulları yer almaktadır. Yaşam tarzlarındaki değişimler ve bunların sonuçları, bölümde ele alınan ve dikkat çekilen diğer konulardan bazılarıdır. Yazar, ekonomik yaşamlarını geliştirecek imkânlar yaratıldığı takdirde şehrin bahsi geçen eski alanlarının onarımında ve geliştirilmesinde Yezd sakinlerinin finansal yardımının sağlanabileceğine inanmaktadır.
İkinci bölümden önce, kitap, Yezd Camii, pazar yeri ve medreseler gibi değerli eserlerin fiziksel koşullarını gösteren haritalar ve resimler sunmaktadır. Bu kısım, aynı zamanda meskenlerin türlerini saptamakta ve şehrin eski tarafındaki onarım faaliyetlerine örnekler vererek bunları eleştirmektedir.
İkinci bölümde kendi önerilerinden bahseden yazar evvela Yezd’deki planlamanın bir taslağını sunmaktadır. Kendisi, amacının tarihsel binaların kültürel değerlerini koruyabilecek, eski semtlerdeki etkinlik düzeyini artırabilecek ve bu tür çalışmalar için uygun bir ortam yaratabilecek politika önerileri sunmak olduğunu iddia etmektedir. Önerileri kapsamında, şehrin eski kısmında gerçekleştirilecek tadilat esnasında hepsinin göz önünde bulundurulması gereken ve benzer bileşenler içeren özel planlamaların bir taslağını çıkarmaktadır. Bunlar arasında kentsel mekânların değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi, sorunlu alanlarda planlamanın hayata geçirilmesi, örnek bir kavşağın tasarlanması, meskenlerin iyileştirilmesi ve onarılması ve bir inşaat mevzuatı oluşturulması yer almaktadır.
Kitabın sonunda, eski Semnan kalesinin kusurlarını gösteren bir araştırma ile birlikte, kale bölümlerinin planı ile eski şehirdeki hizmet alanlarının örnek bir krokisini sunan ekler yer almaktadır.
Mohammad-Reza Hashemitaba
Çeviren Fatih Taştan