Hamdan, Gamal. Al-Qahirah. Cairo: al-Hayʼah al-Misriyyah al-ʻAmmah lil-Kitab, 1996, 255 s.
ÖZET
Kahire
القاهرة
Bu kitap Mısır’ın en meşhur coğrafyacılarından biri tarafından kaleme alınmış “coğrafi bir ağıt” olarak nitelendirilebilir. Hamdan, kitabına, Antik Çağ ve Orta Çağ Kahiresi’nin tarihi ve mimarisi ile ilgili literatürle karşılaştırıldığında modern Kahire’yi konu edinen çalışmaların azlığını eleştirerek başlamaktadır. Kahire’nin diğer Mısır şehirleri ile olan karmaşık ilişkisi hakkındaki derin bilgisi, Hamdan’a Kahire’nin problemlerini teşhis etme hususunda yardım etmiştir. Yazar, Kahire’nin dairesel büyümesi ve büyük bir Nil şehri olması hasebiyle yerleşik halk nezdinde sahip olduğu cazibeden kaynaklanan farklı problemlere temas etmiştir. Yazar, Mısır’ın dikey genişlemesini ve yönetimsel sorunlarına da temas etmektedir. Hamdan, söz konusu problemleri yeterince açıkladıktan sonra, Kahire’nin geleceğini ve Mısır’ın başkentinin değiştirilmesi ihtimalini tartışmaktadır.
Al-Qahirah, Mısır’ın tarihî başkentleri arasında bir karşılaştırma sunmaktadır. Bununla birlikte, Hamdan, Marksist yaklaşımını gizlemeyi başaramamakta ve – örneğin – Mısır’ın tarih boyunca sahip olduğu merkezî yönetimi tartışırken, yeni bir burjuva sınıfının doğuşunu şehirlere yönelik göç ile ilişkilendirmektedir. Ayrıca, yazar dört ve beşinci bölümlerde tutarlı davranmamaktadır. Kahire’nin tarihsel merkezîliğine vurgu yaptığı dördüncü bölümde diğer şehirleri yalnızca sınır şehirleri mesafesine indirgerken, beşinci bölümde Kahire’nin millî kaynaklardan aldığı adaletsiz payı eleştirmektedir. Eğer Kahire – diğer şehirler tarafından üretilen – millî gelirin yarısını tüketmekte ise, bu, söz konusu şehirlerin salt sınır bölgeleri olmanın ötesinde stratejik bir öneme sahip olduklarını gösterir.
Hamdan’ın Kahire’ye alternatifler bulma yönündeki önerilere yaptığı eleştiri çeşitli araştırma sorularını da beraberinde getirmektedir. Ayrıca, eleştirel analizi. kitabı Kahire’nin şehir planlaması hakkındaki önemli bir Arapça kaynak haline getirmektedir. Bununla birlikte, araştırmacıların ilgisini bu konuya çeken kitap, uzmanlaşmış bir kitleyi hedeflemektedir. Kitap Hamdan’ın analizlerini anlamayı kolaylaştıracak daha fazla haritayı içerseydi daha geniş bir kitleyi cezbedebilirdi. Yazarın kullandığı belagatli akademik dile rağmen, kendi analizleriyle kaynaşmış duygusal tonu keşfetmenin kolay olduğu görülür. Kitabın kaynakları yabancı dillerdeki kaynaklardan ve yazarın – Kahire’nin şehir planlaması ile ilgili sınırlı sayıdaki kaynaklara yönelik yakınmasını teyit eden – önceki yayınlarından oluşmaktadır.
Mustafa Abulhimal
Çeviren Fatih Taştan
Abulhimal, Mustafa. “Turkish abstract of 'Cairo'". Translated by Çeviren Fatih Taştan. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 284. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University