Macar, Elçin. İstanbul’un Yok Olmuş İki Cemaati: Doğu Ritli Katolik Rumlar ve Bulgarlar. İstanbul: İletişim, 2002, 176 s.
ÖZET
İstanbul’un Yok Olmuş İki Cemaati: Doğu Ritli Katolik Rumlar ve Bulgarlar
176 sayfadan oluşan bu kitap İstanbul’da yaşamış gayrimüslim cemaatlerden Doğu Ritli Katolik Rumlar ve Bulgarlar üzerine yapılmış tarihsel bir çalışmadır. Bu özet, kitabın İletişim Yayınları tarafından 2002 yılında yayımlanan ilk baskısına aittir.
Doğu Ritli Katolik Rum ve Bulgar cemaati yirminci yüzyılın ilk yarısında, özellikle Balkanlarda yaşanan karmaşa esnasında ortaya çıkmış ve yayılmıştır. İnanç, ibadet ve ayin biçimlerinde Ortodokslarla aynı olmalarına rağmen, Doğu Katolikleri en üst dinî makam olarak kendi patriklerini değil Papa’yı tanırlar. Elçin Macar’ın kitabı da bu cemaatlerin en önemli deneyimlerden biri olan, adı zikredilen grupların arada kalmışlığını tarihsel olarak anlatmaya çalışmaktadır.
Kitabın ilk bölümü genel olarak Katolik Doğu Kiliselerinin kuruluş, ayrışma ve tarihsel gelişimlerine ayrılmıştır. İkinci ve üçüncü bölümde yazar, sırasıyla Katolik Rumlara ve Katolik Bulgarlara odaklanmıştır. İki cemaat de İstanbul’da ve diğer merkezlerde kiliseler ve okullar açmış, gazeteler çıkarmıştır. Katolik Rumlar Türkiye’de 1955’te meydana gelen 6-7 Eylül olaylarıyla, Bulgarlar ise 1940’ların sonunda iktidara gelen hükümetlerin çabalarıyla zayıflamıştır. Sonuç bölümünde yazar, Doğu Katoliklerinin tarihsel olarak işbirlikçi ve hain sayılmalarının nedenlerini incelemektedir. Macar’a göre en önemli nedenlerden biri Balkanlar’da din ve ulusçuluğun iç içe geçmesi ve Doğu Katoliklerinin sadakatlerini Papa’ya olan bağlılıkları nedeniyle sorgulanabilir hâle getirmesidir.
Yazar analizini birincil kaynaklara dayanarak yapmaktadır. Kullanılan kaynaklar arasında yazışmalar, okul veya kiliselerin kuruluş belgeler, anlaşma metinleri, fotoğraflar ve diğer belgeler kullanılmıştır. Bu belgelerden bir kısmı, kitabın en sonuna eklenmiştir. Alanında çok özgün bir çalışma olan bu kitap, konu ile ilgili bir başvuru kitabı niteliğindedir.
Helin Burkay
Burkay, Helin. '"Turkish abstract of 'Two Extinct Communities of Istanbul: Eastern Rite Catholic Greeks and Bulgarians'". Translated by Helin Burkay. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 244. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University
