19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera

Akın, Nur. 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera. İstanbul: Literatür Yayınları, 1998, 354 s.

 

ÖZET

 

19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera

 

Kitap, İstanbul’un kozmopolit bölgesi Galata ve Pera’nın 19. yüzyıldaki ortamını sergilemekte, bölgenin yapıları, sosyal çevresi ile kentsel ve yapısal özelliklerini kapsamaktadır. Bölgeyi gazetelerdeki bilgilerden yola çıkarak inceleyen ilk çalışma olan kitapta 1848–1900 yılları arasında yayımlanan günlük Fransızca gazeteler – Journal de Constantinople, La Turquie, ve Le Moniteur Oriental – birinci el kaynaklar olarak taranmıştır. Yazar, gazetelerin bölgenin belle-époque unu yansıttığını ve içerdikleri bilgilerin artık kaybolmuş olan o özgün yaşamın rekonstrüksiyonunu daha sağlam verilere dayanarak yapılmasına olanak sağlayabileceğine işaret etmektedir. Yazarın, çalışmada da belirttiği gibi, elde edilen bilgiler kentin diğer bölgelerine kıyasla en az bozulmayla günümüze ulaşan Galata ve Pera’nın tarihsel çevre bütünlüğünü geleceğe aktarmada yol gösterici olacaktır. İstanbul’un kozmopolit ortamının kent kökenli mekânlarındaki Batılılaşmaya etkisinin daha iyi kavranabilmesi amacıyla, ilk bölümde 19. yüzyıl İstanbulu’nda gayrimüslimlerin durumu ve Batılılaşma süreci, , izleyen bölümlerde de bölgenin nüfusu ve tarihi ile kentsel özellikleri ele alınmıştır. Kitabın ana bölümü esas olarak dinî, ticari, eğitim, kültür, sağlık yapıları ile eğlence, dinlence ve konaklama alanlarını kapsamaktadır. Çalışmada Galata ve Pera “Doğu’daki Batı” olarak tanımlanmaktadır. Avrupa ile yoğun biçimde ilişkileri bulunan bu bölgede Batılı tüketicinin kullandığı çeşitli malların ve hizmetlerin her iki semtte de eşzamanlı olarak sunulduğu belirtilmektedir. Pera’daki kentsel düzenleme çalışmalarının Paris, Viyana gibi Avrupa kentlerinde görülen uygulamaların benzeri nitelik taşıdığı ve Doğu dünyasında olmayan çok boyutlu, katılımcı bir kentsel yaşam kültürünün varlığı işaret edilmektedir. Seyahatnameler, anı yazıları ve görsel kaynaklardan yararlanılmakla birlikte, bölge öncelikle dönemin Fransızca yayımlanan yerel gazeteleri çerçevesinde betimlenmiş, Osmanlı Türkçesiyle ve diğer dillerle yayımlanan gazeteler araştırmanın dışında kalmıştır. Daha kaliteli bir baskı ile görsel malzemenin etkinliği artırılabilirdi.

 

Kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nda Batılılaşmanın yoğun yaşandığı yarım yüzyıllık süreç içinde, kentin en Batılı bölgesi olan Galata ve Pera’nın yapısal ve sosyal çevresini yerel Fransızca gazeteler ışığında yansıtmaktadır.

 

Sezim Sezer

 

Serdar, Ali. “Turkish abstract of 'Galata and Pera in the Second Half of the Nineteenth Century'". Translated by Sezim Sezer. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 339. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.

Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University